İthalat ve İhracat Yönetimi

İthalat ve İhracat Yönetimi

İthalat – İhracat Akış Şeması

1. Dış Ticaret Lisansı İçin Başvuru
2. Gümrük İdaresine Kayıt veya Tatbik Edilen Ticaret Akitlerinin Kaydı
3. İthalat – İhracat Kotaları ve Lisansları için Başvuru
4. Döviz İşlemlerine İlişkin Gerekli Başvuru ve Düzenlemelerin Tamamlanması
5. Denetime ve Karantinaya Konu Teşkil Eden İthalat/İhracat Mallarının Denetimi İçin Başvuru
6. Gümrük İşlemlerinin Tamamlanması (Gümrük Beyannamesi, Gümrük Vergilerinin Ödenmesi, Malların Denetimi ve Transferi)
7. İthalat/İhracat İle İlgili Belgelerin Tetkiki ve İptaline İlişkin İşlemlerin Tamamlanması

Genel Ticaret

Genel ticaret, ithalat-ihracat hakkına (lisansına) sahip olan işletmeler tarafından ihracat-işleme (ihracat amaçlı üretim) ticareti ile ilgili olmayan malların ithalat ve ihracat işlemlerini ifade etmektedir. ÇHC gümrük istatistiklerinde, genel ticaret,

 

• Kredi veya mali yardım kullanarak yapılan ithalat ve ihracat,
• Yabancı sermaye şirketlerince, ihracat amaçlı üretim ve yurtiçi piyasada satış için ham ve ara malı ithalatı,
• Yabancı sermayeli şirketlerce satın alınan ya da yabancı sermayeli şirketlerce yerel olarak üretilmiş ham maddelerin ve ara malların kullanımı ile imal edilen ürünlerin ihracatı,
• Lokanta ve oteller tarafından yapılan gıda ve içecek ithalatı,
• Yerel olarak üretilmiş yakıt, techizat, yedek parçalar ve kompenantların yabancı taşıtlar ve uçaklara arzı,
• Yabancı ülkeler ile işgücü hizmetleri işbirliği projelerine bağlı ücretlerin ödenmesi amacıyla yapılan mal ithalatı,
• ÇHC’de yerleşik işletmeler tarafından, ÇHC dışındaki yatırımları için sermaye malı olarak ekipman ve materyal ihracatı.

 

Kota ve Lisans Kontrolü

İthalat Kotaları ve Lisansları

Genel ticaret kapsamındaki kota denetimine tabi malların ithalatı için ilgili ithalat sözleşmesi imzalanmadan önce ithalat kota sertifikası ve ithalat lisansı alınması amacıyla ilgili kurumlara başvuru yapılmalıdır. Kota denetimine tabi olmayan malların ithalatında ise, ÇHC Hükümetince belirlenmiş bazı  malların ithalatı  için ithalat lisansı alınmasını gerekmektedir. Ayrıca, kota denetimine konu olmayan ürünlere ilişkin olarak gönüllü kayıt sertifikası alınması için  ilgili kamu kurumlarına başvuruda bulunulması istenmektedir. Askeri ve/veya sivil kullanım amacıyla kimyasal maddelerin ithalatı için özel izin alınması zorunludur. Tehlikeli madde içeren ilaçların üretimi için kullanılan kimyasal  maddelerin ithalatı için de özel izin alınması şartı bulunmaktadır.

Yabancı sermayeli  şirketlerin, iç piyasaya satış amaçlı üretimleri için gerekli ham maddelerin ve ara mallarının ithalatının kota ve lisans zorunluluğuna tabi olması halinde  ithalat kota sertifikası ve lisansı alımı için ilgili kamu kurumlarına başvuruda bulunmaları gerekmektedir. İhracata yönelik üretim için ihtiyaç duyulan malların ithalatı ise, kota ve lisans uygulamalarından muaf tutulmaktadır.

İhracat Kotaları ve Lisansları 

Genel ticaret kapsamında ihracat kotasına tabi olan malların ihracı öncesi ihracat kota sertifikası ile ihracat lisansı alınması için başvuru yapılması gerekmektedir. Genel lisans uygulamasına konu olan malların ihracatı için ilgili ihracat sözleşmesinin  ibrazı ile ihracat lisansı için başvuruda bulunulmalıdır. Ancak, yabancı sermayeli şirketler, kota denetimine ve genel lisans uygulamasına tabi malların ihracatı için ihracat lisansı alımı amacıyla ilgili daireye  başvuruda bulunmadan önce ilk  aşama olarak Dış Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Bakanlığından (Ministry of Foreign Trade and Economic Cooperation MOFTEC),  onay almak zorundadır.

Döviz  Kontrolü

ÇHC’de iki şekilde döviz ile ödeme gerçekleşmektedir:

• Döviz ile Hesaplaşma Sistemi (Foreign Exchange Settlement System)
• İthalat için Döviz Ödemeleri ve İhracattan Elde Edilen Dövizlerin Teyid ve Terkini Sistemi

Normal şartlar altında, işletmeler, döviz gelirlerini, ÇHC Hükümetince  belirlenmiş bir bankaya satmakta ve döviz satın alımı veya kendi banka hesaplarından döviz transferi şeklinde belirlenmiş bankalar vasıtasıyla  döviz ödemelerini yapmaktadır. Yabancı sermayeli şirketler, cari hesapları altında döviz gelirlerini ayrı bir bölümde muhafaza edebilmekte veya ayrı bir döviz hesabı açabilmektedir.

Genel ticaret kapsamındaki malların ithalatında, işletmeler, kendi döviz hesaplarından döviz çekerek veya belirlenmiş bankalardan ithalat sözleşmesi, ithalat gümrük beyanname formu ve diğer belgelerin ibrazı ile döviz satın alarak ödemelerini yapabilmektedir.  Ancak, her ithalat için yapılan döviz ile ödemeler veya ihracattan elde edilen döviz ile ilgili teyid ve telkin prosedürü, ilgili düzenleme ve kurallara uygun şekilde tamamlanmalıdır.

Vergilendirme ve Vergi Muafiyeti

İthalat Üzerinden Alınan Vergiler

ÇHC, genel ticaret kapsamında ithal edilen mallar üzerinden ithalat vergisi ve ithalat ile  bağlantılı katma değer vergisi almaktadır. Belirli bazı malların ithalatında, ayrıca ithalatla bağlantılı  tüketim vergisi tahsil edilmektedir.

İhracat Üzerinden Alınan Vergiler ve Vergi İadeleri / Muafiyetleri

Gümrük Vergileri:  ÇHC, bir kaç tip ham madde ve önemli doğal kaynak dışındaki malların ihracatından vergi almamaktadır.

KDV ve Tüketim Vergisi: ÇHC, ticareti sınırlanmış veya yasaklanmış belirli ürünler dışında ihracatta % 0 gümrük vergisi uygulamaktadır. Bir başka deyişle ihracatta KDV veya tüketim vergisi ödenmemekte ve daha önce ödenmiş olan vergiler de ihracat işleminin tamamlanması sonrası iade edilmektedir.  Bugün “KDV Muafiyeti, İndirimi ve İadesi” sistemi (VAT Exemption, Deduction and Rebate System) çerçevesinde yabancı sermayeli firmalara da ihracat vergi iadesi politikası tatbik edilmektedir.

Gümrük İdaresinde Firma Katagorizasyonu

Firmaların Katagorizasyonu

ÇHC Gümrük İdaresi, ithalatcı ve/veya ihracatcı işletmeleri,  kredibiletilerine göre A, B, C ve D şeklinde dört ayrı gruba ayırmaktadır.

Katagori A firmalarına,

• Gümrük beyannamesinde öncelik,
• Gümrük denetiminde ve işlemlerinin tamamlanmasında öncelik,
• Garanti mektubu ile gümrükten alınmasına müsaade edilen malların serbest bırakılmasında kolaylık,
• Zorunlu denetime tabi mallar gümrük kataloğunda yer alan mallar için örnek alınarak yapılan teftiş işleminden muafiyet,
• EDI (Electronic Data Interchange) vasıtasıyla internet beyannamesinde öncelik,
• Gümrük İdaresine kayıtta öncelik

tanınmaktadır.

Katagori B işletmeleri normal prosedüre tabidir.

Katagori C’de yer alan şirketler özel denetime ve kontrole tabidir.  Örneğin bu şirketler, vergi güvenliği istenen mallar için peşinat ödemek zorundadır.  Faaliyetleri izlenmektedir. İthalat ve ihracat kalemlerinin çoğunluğu teftiş edilmektedir. Sözkonusu firmaların gümrük beyannamesinin farklı gümrük kapılarında yapmalarına müsaade edilmemektedir.

Katagori D’de bulunan şirketler,

• Katı bir gümrük denetimine tabidir,
• Tüm ithal ve ihraç malları teftiş edilmek zorundadır,
• Gümrük beyannamesi vermekten, Gümrük İdaresi tarafından kontrolü yapılmış malların gemiye yüklenmesinden, gümrük alanında depo kullanımından men edilebilmekte ve hatta yukarıda sayılan faaliyetleri sürdürmesine izin verilmemekte ve cezalandırılabilmektedir.

Şirketleri Katagorize Etmeye Yetkili Mercii

Yerel Gümrük İdaresi malların gruplandırılmasından sorumludur. Katagori A’da kayıtlı işletmeler, ilgili başvurunun yapılması ve sözkonusu başvurunun Gümrük İdaresince onaylanması ile tanınan katagori A statüsüne tabidir.

Dahilde İşleme Rejimi (Processing Trade)

Tetkik ve Dahilde İşleme Ticaretinin Onayı

Ticaret Şirketleri ve İşleme Firmaları 

“Tetkik ve Dahilde İşleme Ticareti Onaylama İdaresi için Geçici Tedbirler” (Interim Measure for the Administration of Examination and Approval of Processing Trade) uyarınca, (İthal ham madde ve ara malı ile üretim dahil olmak üzere) dahilde işleme ticareti alanında faaliyette bulunan firmalar ilk önce vilayet düzeyinde Dış Ekonomik ve Ticaret Dairelerinden onay almak zorundadır.

Ticaret Firmaları, ithalatcı-ihracatcı yerel ve yabancı firmalar,  yabancı firmalar ile işleme sözleşmeleri imzalama izni verilmiş,  işleme ve montaj hizmetlerini sunan firmalar ve işleme ticaretine konu ithal-ihraç sözleşmelerinin aktinden sorumlu yabancı sermaye işletmelerini ifade etmektedir.

İşleme Firmaları,  tüzel kişilik statüsünde, ihracat amacıyla üretim için  ithal edilen ham madde ve ara malı ve parçaları işleyen ve montajını yapan veya ticaret işletmelerince kurulan ancak, tüzel kişiliği olmayan, bağımsız bir muhasebesi ve kendine ait  bir faaliyet lisansı bulunmayan fabrikalardır.

Tetkik ve Onaylama Merciileri 

Çin Halk Cumhuriyeti  iç pazarındaki genel dengenin muhafazası amacıyla ithalat kontrolüne tabi olan pamuk, şeker, bitkisel yağ, kereste, tabi kauçuk, ham petrol veya rafine edilmiş petrolü girdi olarak kullanan dahilde işleme ticareti alanında faaliyette bulunmayı  planlayan ticaret şirketleri (Daha önce çeşitli bakanlık ve komisyonların idaresi altında faaliyette bulunan firmalar ve bağlı kuruluşları dahildir.),  şirket kayıtının yapıldığı bölgedeki vilayet düzeyindeki Dış Ekonomik ve Ticaret Dairesinden onay almak zorundadır. Diğer dahilde işleme ticareti faaliyetleri, sadece şirket kaydının yapıldığı yerdeki Dış Ekonomik ve Ticaret Dairelerinden (vilayet düzeyindeki Dış Ekonomik ve Ticaret Dairesi tarafından yetkilendirilmiş ilçe, kasaba veya kaza düzeyindeki ilgili daireler) onay alınması yeterlidir.

Başvuru için Gerekli Belgeler

• İşletmenin başvurusunu destekleyen firma tarafından hazırlanmış bir yazılı rapor ve üzerinde firma mühürü bulunan uygun şekilde doldurulmuş başvuru formu,
• Ticaret firmasının ithalat-ihracat hakkı kazanmasını sağlayan onaylanmış belgelerin (veya yabancı sermayeli şirketlerin onaylanmış sertifikaları) ve şirket faaliyet lisansının örnekleri,
• İşleme şirketi  tescilinin yapıldığı yerdeki kazadan  büyük idari bölge düzeyindeki Dış Ekonomik ve Ticaret Dairelerince düzenlenmiş ve şirketin üretim kapasitesini belirten belgenin asıl sureti ve firma faaliyet lisansının bir sureti,
• Ticaret firmasının yabancı firmalar ile imzaladığı ithalat-ihracat sözleşmesinin orijinal örneği,
• Ticaret firması ile işleme şirketi arasında imzalanan işleme ticaret anlaşmasının asıl metni,
• Onay merciilerince gerekli görülen diğer belgeler ve materyaller,
• Eğer ticaret şirketi veya işleme firması yabancı sermayeli şirket ise, şirketin faaliyet alanını ve üretim ölçeğini tanımlayan ve Dış Ekonomik ve Ticaret Dairesince onaylanmış ilgili sözleşmeler ve şirket şartnamesi ile yatırımın yapıldığını, işletmenin gerekli yıllık teftişlerden geçtiğini, üretim tesislerinin inşaasının tamamlandığını ve üretime başladığını ispatlayan belgelerin de ilgili merciiye sunulması gereklidir.
• İthal hurda metaller veya diğer  kullanılmış materyalleri kullanan işleme şirketlerinden Devlet Çevresel Koruma İdaresi (The State Environmental Protection Administration) tarafından düzenlenmiş ithalat onaylama belgesi talep edilmektedir. Sivil ve askeri kullanım için tehlikeli maddeler içeren ilaçların veya diğer benzer ürünlerin imalatında kullanılan kimyasalları ihtiva eden bitmiş ürünlerin ihracatının veya  ilgili maddelerin ithalatının yapıldığı  dahilde işleme ticaretinde ilgili dairelerce düzenlenmiş onay belgeleri istenmektedir.

İşleme Ticareti Faaliyetlerinin (Sözleşmelerinin) Onaylanması

Dış Ekonomik ve Ticaret Dairelerinin idaresi altındaki dahilde işleme ticareti onaylama merciileri, istenen belgeleri sunan ve ithal edilen maddeleri işleme ve bitmiş ürünleri re-eksport  etme kabiliyetine sahip olduğunu ispatlayan ticaret şirketlerine işleme ticaret onay mühürüne sahip “İşleme Ticaret Onay Sertifikası” vermektedir.  Bu sertifika, Gümrük İdaresi ve diğer ilgili kurumlarda gümrük vergisi  hesabı açılması için gerekli bir belgedir. Onaylama mercii, firma tarafından beyan edilen birim tüketimi tetkik ve teyid etmekte ve “İthal Edilen Maddelerin Dosyalanması için Kontrol Listesi” ve “İhracat için Bitmiş Ürünlerin ve İthal Maddelerin Paralel Tüketimi için Kontrol Listesi” hazırlamaktadır. Dahilde işleme ticareti onay mühürü taşıyan sözkonusu kontrol listeleri, ilgili sözleşmelerin Gümrük İdaresi’nde dosyalanması için istenen belgelerdir.

Gümrük Denetimi 

Dosyalama ve Kayıt

Dahilde işleme ticareti alanında faaliyette bulunmak üzere Dış Ekonomik ve Ticaret Dairesinden onay alınmasını takiben ticaret şirketi, işleme firmasının dosyalama ve kayıt formalitelerini tamamladığı ve “İşleme Ticaret Kayıt El Kitabı” için başvuruda bulunduğu yerdeki Gümrük Ofisine “İşleme Ticaret Onay Sertifikası”nı ve “İşleme Ticaret Sözleşmesi”ni ibraz etmek zorundadır.  İşleme şirketi, şirket kayıt prosedürünü tamamlamak ve yerel Gümrük Ofisine şirket kodunu kayıt ettirmelidir.  İşleme faaliyetinde de bulunan işleme ticaret firmaları (İthalat-ihracat haklarına sahip yabancı sermayeli şirketler de dahildir) için ticaret firmaları olarak gümrük kayıt kodu aynı zamanda işleme şirketi kodu olmaktadır. Ayrı ikinci bir kod alınması için ilgili formalitelerin yapılmasına gerek yoktur.

İthal ve İhraç Malları Denetimi

İpotek Sistemi:  Dahilde işleme ticareti yönetim sistemi altında, Çin Gümrük Dairesi, ÇHC’deki işleme şirketlerinin, ithal edilen (Döviz ile alınan veya yabancı müşterilerce temin edilen) tüm maddelerin ve parçaların gümrük vergilerinin ve ithalata bağlı diğer vergilerin ödemelerini ertelemelerine müsaade etmektedir. İhracat için bitmiş ürünlerin imalatında kullanılan ithal maddeler ve parçalar, gümrük vergileri ve ithalat ile ilgili diğer vergilerden muaf tutulmaktadır. İhraç edilmesine müsaade edilmeyen veya iç piyasada satılmasına izin verilen bitmiş ürünlerin imalatında kullanılan ithal maddeler ve parçaların değeri üzerinden gümrük vergisi ve ithalata bağlı diğer vergiler tahsil edilmektedir. Sözkonusu sistem çerçevesinde üretilmiş tüm bitmiş ürünler, ihracat gümrük vergilerinden muaftır.

İşletmelerin Katagorilere Ayrılması:   

ÇHC, dahilde işleme ticaret firmaları için gümrük vergisi peşinat sistemini benimsemiştir. Bu sistem çerçevesinde;

• İşleme ticareti için ithal edilen mallar, yasak olanlar, sınırlı ithalatına izin verilenler ve ithalatına izin verilenler olarak üç alt gruba bölünmektedir.
• İşleme ticaret şirketleri de A,B,C ve D şeklinde dört ayrı alt grup olarak sınıflandırılmaktadır.

Katagori A’da yer alan işletmeler;

• Kaçakçılık veya gümrük kurallarının ihlali gibi konularda herhangi bir kayıtı olmayan  firmalardır. (Gümrük Ofisleri arasında internet bağlantısı kurulmakta ve sistemi işletecek uzmanlar eğitilmekte ve sistemin kurulduğu noktalara tayin edilmektedir.)
• Uçak ya da gemi inşaası gibi özel ürün ticareti ile ilgili faaliyette bulunan işletmelerdir.

Katagori B’de bulunan firmalar, Gümrük İdaresince, kaçakçılık ve diğer gümrük kurulları ihlallerine ilişkin herhangi bir kayıdı olmadığı tespit edilen firmalardır.

Katagori C’de yer alan şirketler, Gümrük İdaresince kural ihlali kaydı bulunduğu tespit edilen firmalardır.

Katagori D’de bulunan firmalar, Gümrük İdaresince kaçakcılık yaptığı veya en az üç kez gümrük kuralı ihlali yaptığı tespit edilen şirketlerdir.

Ticaret Bakanlığı tarafından ürün katagorileri ve katagori A,B ve D’de yer alan firmalar listesi yayımlanmaktadır. Katagori B’deki firmalara ait liste yayımlanmamaktadır.

Gümrük Vergisi Peşinat Sistemi:

Dahilde işleme  ticareti için katagori A’da yer alan firmalar, gümrük alanı dışındaki depolar, diğer belirli alanlar ve ihracat işleme bölgelerindeki işletmeler tarafından ithal edilen ham madde, ara malı ve parçalar, gümrük vergisi peşinat ödemesinden muaf tutulmaktadır.  Kalifiye kabul edilen dahilde işleme ticareti şirketleri, gümrük alanı dışında fabrika kurma izni için Gümrük İdaresine başvuruda bulunabilmektedir.  Ticaret şirketleri ve işleme firmaları, işlemek üzere ithal edilen ham madde, ara malı ve parçaların depolanması için depo inşaa izni almak amacıyla başvuruda bulunabilmektedir.

Katagori B’de yer alan şirketlerin gümrük vergi peşinatının “nominal” ödemesini yapması istenmektedir.  Ticaret şirketleri, işleme şirketlerinin yerleşik olduğu yerdeki Bank of China (BOC) bankasının şubesine yerel Gümrük İdaresince düzenlenen Gümrük Vergi Hesabı Açma Formunu ibraz ederek bir hesap açmalıdır. Sözkonusu hesabın açılmasını takiben BOC, ticaret şirketinin dahilde işleme ticaret sözleşmelerinin kayıt edilmesi için yerel Gümrük İdaresine sunulacak Gümrük Vergi Hesabı Kayıt İhbarnamesi düzenlemektedir. İşletme, sözkonusu banka hesabı açılmış olsa da gümrük vergi peşinatı ödemek zorunda değildir.

Ticareti sınırlanmış malların ithalatını gerektiren dahilde işleme ticareti ve katagori C’de kayıtlı firmalar için gümrük vergi peşinatının “fiili” ödenmesi istenmektedir. Gümrük vergi peşinatı Gümrük İdaresinin BOC’deki özel hesabına ödenmektedir. İthal edilen madde ve parçaları işlenmesinden ve bitmiş ürünlerin ihracatından sonra öngörülen zaman içinde tetkik ve kapatma prosedürününün tamamlanmasını takiben BOC, Gümrük İdaresi tarafından düzenlenen hesap kapatma ihbarnamesinin sunumu üzerine vadesiz hesap için ödenen faiz ile birlikte peşinatı ilgili firmaya geri ödemektedir. Eğer firma ithal maddeler ve parçaları işlemez, bitmiş ürün ihraç edemez veya sözleşmede şart koşulan vade içinde iç piyasaya satış için aranan müsaadeye sahip ise, Gümrük İdaresince, BOC’e peşinatın ve bağlı faiz gelirlerinin, vergi ödemesi ve geçiken ödemeden doğan cezai faiz tahsili için kullanılmasını istemektedir. Firma peşinatı ödeyemediği takdirde firma Gümrük İdaresi lehine garanti mektubu düzenlemesi için BOC’a başvurabilmektedir. Eğer firma garanti mektubu alamaz ise, peşinatı nakit  veya çek, havale emri (money order) veya havale (remittance) ile ödemek zorundadır. Garanti mektubunun veya peşinatının alınması üzerine, BOC’nin Gümrük Vergi Peşinat Bölümü, ilgili firmaya garanti mektubu ve sözleşmelerin dosyalanması için gerekli diğer belgeler ile birlikte Gümrük İdaresine sunulmak üzere Gümrük Vergi Mevduat Hesabı Kayıt İhbarnamesi veya Gümrük Vergisi Mevduat Hesabı Değişikliği İhbarnamesi düzenlemektedir.

Ticaret Bakanlığı, katagori D’de bulunan firmaları,  dahilde işleme ticareti hakkından men edebilmektedir.

Vergi Muafiyeti ve İndirimi:

• Tam Muafiyet (Full bond):  Tam muafiyet, belirlenmiş fabrikalar ve depolar tarafından ithal edilen ham maddeler, ara malları ve parçalar, bir başka ülkeye ihracat amaçlı üretim (dahilde işleme) sözleşmeleri uyarınca ithal edilen ham maddeler, ara malları ve parçalar, yabancı müşterilerce temin edilen ham maddeler, ara malları ve parçaların ithalatında tanınmaktadır.
• Sabit Oranlı Vergi: Dahilde işleme rejimine tabi fabrikada kullanılmak, depolarda muhafaza edilmek  veya yabancı ülkeye ihracat amaçlı üretim yapmak dışındaki bir saikle ithal edilen ham maddeler, ara malları ve parçalar, “İthal Edilmiş Mallar ile Üretim için İthal Edilen Ham Maddeler, Ara Malları ve Parçalar Üzerinden Vergi Tahsili ve Muafiyeti Ölçüsü” (Scale for Tax Levy and Exemption on Imported Materials) başlıklı düzenlemede belirtilen oranlarda ithal vergisine tabi tutulmaktadır.  Vergi tahsil oranı ve muafiyet miktarı, Gümrük İdaresi tarafından hazırlanan “Dahilde İşleme El Kitabı”nda (Processing Handbook) belirtilmektedir.
• Tam Vergi ve İhracatta Vergi İadesi: Gümrük düzenlemelerini ve kurallarını ihlal eden veya uzun bir zaman içinde gümrükleme (tetkik ve kapatma) işlemlerini tamamlayamayan firmalar ithal edilen ham maddeler, ara malları ve parçaların gümrükten çekilmesi için ithal işleminin gerçekleştirildiği zaman tüm vergi miktarını ödemek zorundadır. Sözkonusu firmalar, verginin ödendiği Vergi İdaresine, ithal edilen malların fiilen kullanılması, işlenmesi ve bitmiş ürünlerin re-eksportu sonrası vergi iadesi için başvuruda bulunabilmektedir.

Gümrük düzenlemeleri ve kuralları uyarınca, ticaret şirketlerinden, “Kayıt El Kitabı ve İthal Maddeler ile İşlemede Malların İthalatı-İhracatı İçin Özel Gümrük Beyanname Formu”nu (Registration Handbook and Special Customs Declaration Form for the Import-Export of Goods in Processing with Imported Materials) doldurur iken ithalat-ihracatın yapıldığı yerdeki Gümrük Ofisine doğru beyanda bulunulması istenmektedir.

Gümrük Beyannamesi

İthalat-İhracat Beyannamesi:  Ticaret şirketi, “Kayıt El Kitabı ve Özel Gümrük Beyanname Formu”nu (Registration Handbook and Special Customs Declaration Form) doldurarak ve bu formu, ilgili konişmento, taşıma belgeleri, kargodaki mal listesi ve faturalar ile birlikte Gümrük Ofisine ithalat-ihracat beyanında bulunması gerekmektedir.

Teftiş: Şirketin gümrük beyannamesini ilgili makama ibraz eden yetkilileri, kargonun gümrük görevlilerince teftişi esnasında kargonun başında hazır bulunmak zorundadır. Şirket yetkilisi ya da yetkilileri kargonun taşınması, açılması ve teftiş sonrası yeniden paketlenmesinden sorumludur.

Vergi ve Harçların Ödenmesi:  Gümrük İdaresinin denetiminde ithal edilen ham maddeler, ara malları ve parçaların güvenli olarak gümrük alanında muhafazası için harç ödenmesi istenmektedir.  Sabit oranlı gümrüğü ödenmemiş malların Gümrük İdaresince muhafazasının ücreti ve tam vergiye tabi olan mallar için vergi, gümrük beyanname formu üzerinde belirtilen oranlara uygun olarak ödenmek zorundadır. Gümrük antrepolarında muhafaza edilen mallar (Full bond) veya işleme sonrası re-eksport edilen mallar üzerinden vergi alınmamaktadır.

Malların Gümrükten Çekilmesi: Gümrük İdaresi, ilgili işlemler tamamlandıkdan sonra ilgili taşıma belgelerine ve gümrük beyanname formlarından birinin üstüne “Serbest” mühürünü vurarak malın gümrükten çekilmesine izin vermektedir.

İhracatın Teyidi, Tetkiki ve İlgili İşlemlerin Kapatılması

Bitmiş Ürünlerin İhracatı İçin Zaman Sınırlaması:  İşlenmiş ürünlerin ihracı için ticaret şirketleri, İşleme Ticareti (Dahilde İşleme Rejimi) Onay Sertifikasında öngörülen vade içinde ithal edilen ham maddeler, ara malları ve parçaları işlemek, bitmiş ürünleri ihraç etmek ve tehkik ve diğer ilgili işlemleri tamamlamak zorundadır.  Genel olarak ithal edilmiş ham maddeler, ara mallar ve parçaların işlenmesi ile üretilen bitmiş malların ihracatı için verilen zaman 1 yıldan fazla olmamaktadır. İşlenmiş şeker, pamuk, bitkisel yağlar, yün ve tabi kauçuk için  söz  konusu süre  altı aydan fazla olmamaktadır. Eğer öngörülen sürenin özel nedenler ile uzatılması gerekir ise, süre uzatımı için Gümrük İdaresine başvurmadan orijinal onay merciinden izin alınması gerekmektedir.  Normal şartlar altında, süre uzatımı en fazla iki defa verilmekte ve her süre uzatımı altı aydan fazla olmamaktadır.

Tetkik ve Kapatma Prosedürü:  Ticaret firması, ihracat sözleşmesinin tamamlanmasını takiben bir ay içinde Dış Ekonomi ve Ticaret Dairesinden  alınan onay ile Kayıt El Kitabı Özel Gümrük Beyanname Formu, İthal Edilen Materyaller ve Kullanılan Parçalar Listesi ve diğer ilgili belgeleri sunarak ilgili belgelerin tetkiki ve işlemlerin kapatılması prosedürünü takip etmelidir. Gümrük vergisi peşinat sistemi kapsamındaki sözleşmeler için banka tarafından düzenlenen Gümrük Vergisi Peşinatı Tetkik ve İptal İhbarnamesinin sunumu ile Gümrük İdaresinden Gümrük Vergi Peşinat Tetkik ve İptal Formu alınması ve ayrıca, Gümrük İdaresinin tetkik ve iptal prosedürünün tamamlanması gereklidir. İhracatın tetkik ve iptal prosedürünün tamamlanmasını takiben 30 gün içinde firma, Gümrük İdaresi tarafından düzenlenen ilgili belgeleri,  tetkiki ve iptali için sözkonusu ticaret işlemine onay veren  merciiye sunması gereklidir.

Gümrük İdaresinin denetimi altında işlenmiş ürünleri ihracat depolarında veya belirlenmiş yerlerde muhafaza eden firmalar, depodaki veya belirlenmiş yerlerdeki Gümrük Ofisi tarafından muhafaza hizmetine ilişkin düzenlenen makbuz Gümrük İdaresine sunularak tetkik ve iptal prosedürünü ve Gümrük Ofisi tarafından düzenlenen belgelerin ibrazı ile ilgili bankada gümrük vergisi mevduat hesabı ile bağlantılı tetkik ve iptal prosedürünü tamamlanması gereklidir.

Ham Maddelerin, Ara Malların, Parçaların ve Bitmiş Ürünlerin İç Piyasaya Satışı

Dahilde işleme rejimi kapsamında ithal edilen ham maddeler, ara mallar ve parçalar, işleme sonrası re-eksport edilmek zorundadır. Firmalar, sözkonusu rejimden faydanılarak ithal edilen ham maddeler, ara malları ve parçalar  ile  bunların kullanımı sonrası üretilen malları iç piyasada satamamaktadır. Eğer özel nedenler ile sözkonusu ürünlerin iç piyasaya satılması zorunlu ise, ilgili müsaadenin vilayet düzeyindeki Dış Ekonomi ve Ticaret Dairesi ve Gümrük Dairesinden alınması gerekmektedir.  Ticaret şirketi ve işleme fabrikası, anılan rejim  dahilinde ithal edilen ham maddeler, ara malları ve parçalara tanınan gümrük vergisi ve KDV muafiyetleri ile ödenmeyen gümrük vergisi ve KDV’lerini döviz ya da Rmb olmasına bakılmaksızın iç piyasada satılması halinde ödemek zorundadır. İthalat sınırlaması veya ithalat lisansına konu olan ürünler için firmalar, ilgili merciilere başvurmak ve gerekli ithalat onay belgeleri veya ithalat lisansını almak zorundadır.

Daha Fazla İşlenmesi İçin Belirli Malların Başka Ülke veya Bölgeye Transferi

Eğer ticaret şirketi, işlenmiş ve sözkonusu rejime tabi ürünleri ek bir işleme tabi tutulmak üzere bir başka işleme firmasına transfer etmek veya re-eksport etmek ister ise, Dış Ekonomi ve Ticaret Dairesinden onay alınması ve transferi gerçekleştirilen mallar ile ilgili gümrük işlemlerinin tamamlanması zorunludur. İşlenmiş ve bir ikinci işleme prosedürüne ihtiyaç duymayan ham maddeler, ara malları ve parçalarının transferine müsaade edilmemektedir.

Daha ileri bir işleme tabi tutmak üzere dahilde işleme rejimine tabi malların bir başka firmaya transferini gerçekleştirecek firma, Kayıt El Kitabını aldıkdan sonra “Daha İleri İşleme İçin Belirli Malların Transferi Başvuru Formu” ile Gümrük İdaresine transfer planını sunmalıdır.  Sözkonusu ürünlerin transfer edildiği firmanın yerleşik oduğu yerdeki yerel Gümrük Ofisi tarafından verilen onay üzerine mallar bir defada bütün olarak transfer edilebilmektedir. Malların transferine ilişkin gümrük prosedürünün tamamlanmasında, malların transfer edildiği işletme, yerel Gümrük Ofisine ilgili sözleşmeyi yeniden kayıt ettirme ve belirlenmiş Bank of China şubesine gümrük vergi mevduat hesabı açmak zorundadır. Malları bir diğer firmaya transfer eden firma, malların transfer edildiği şirketin yerleşik olduğu yerdeki yerel Gümrük Ofisi tarafından düzenlenen Kayıt El Kitabının ibrazı ile yerel Gümrük Ofisinde ilgili malların gümrük transfer prosedürünü tamamlamalıdır.  Takiben transferi yapan şirket, malların transfer edildiği firmanın yerleşik olduğu yerdeki Gümrük Ofisi tarafından düzenlenen alıntı makbuzunun ibrazı ile transfer eden firmanın yerel Gümrük Ofisinde transfere ilişkin sözleşmenin hükümlerine uygun olarak  gümrük vergi mevduat hesabı tetkik ve kapatma prosedürünü tamamlamak zorundadır.

Gümrük Aşan Bölge İşlemleri (Cross Customs Area Processing)

İthal edilen materyaller ve parçaların daha ileri bir işleme tabi tutulma görevini farklı bir gümrük alanındaki işleme firmasına vermek isteyen ticaret şirketi, ÇHC’nin  Sözleşme Kanuna uygun olarak “Görevlendirilmiş İşleme Sözleşmesi”  (Commissioned processing contract) imzalamak zorundadır.

Gümrük bölgesini aşan işleme faaliyetlerinde  bulunmak amacıyla ticaret firması, “Gümrük Bölgesini Aşan İşleme Ticaret Başvuru Formu”nu (Cross Customs Area Processing Trade Application Form) doldurup ilgili işlemleri tamamlamak ve işleme şirketinin yerleşik olduğu yerdeki Dış Ekonomi ve Ticaret Dairesince düzenlenen “İşleme Şirketi Üretim Kapasite Sertifikası” (Processing Enterprise Production Capacity Certificate) ve yerel Dış Ekonomi ve Ticaret Dairesince verilen “İşleme Ticareti Onay Sertifikasını”nın (Processing Trade Approval Certificate) ibrazı ile izin için yerel Gümrük Ofisine başvurmak zorundadır. Yerel Gümrük Ofisinin onay vermesi üzerine, ticaret firmaları işleme firmasının yerleşik olduğu yerdeki Gümrük Ofisine ilgili sözleşmeyi kayıt ettirmek zorundadır. Eğer sözkonusu sözleşmenin  tescilinin işleme firmasınca yapılmak istenmesi halinde ticaret şirketince düzenlenmiş bir görevlendirme yazısı da başvuruda sunulmalıdır.

İşleme Ticaretine İlişkin KDV ve Tüketim Vergisi Muafiyeti

İhracat firması, ham maddeler, ara malları, parçalar ve kompenantların ithalatı sonrası İthalat Gümrük Beyannamesinin ve Gümrük Kayıt Belgesinin ibrazı ile “Vergi Muafiyet İspatı” için ihracatta vergi iadesinden sorumlu Vergi Dairesine başvurmalıdır. Sözkonusu ispat ile işleme ticaretine ilişkin KDV ve tüketim vergisi muafiyeti için verginin toplanmasından sorumlu Vergi Dairesine başvurulabilmektedir. İthal maddelerin ve parçaların işlenmesi bir başka firmaya verilmesi halinde “Vergi Muafiyet İspatı”, KDV ve tüketim vergisi muafiyeti için başvuru yapmak için gerekli olup, ilgili işlemler işleme firmasınca yapılmalıdır. İşlenmiş ürünlerin ihracı  sonrası ihracatı yapan firma, ihracat gümrük beyannamesi, Gümrük İdaresi tarafından tetkik edilmiş ve kapatılmış Kayıt El Kitabı ve döviz alıntı belgesinin sunulması ile tetkik ve kapatma prosedürünün tamamlanması için ihracat vergi iadesinden sorumlu Vergi Dairesine başvurmalıdır. Eğer ilgili firma verilen zaman içinde sözkonusu tetkik ve kapatma prosedürünü tamamlayamaz ise, vergilerin toplanmasından sorumlu Vergi Dairesi ve Gümrük İdaresi beraberce verginin ödenmesini ilgili firmadan talep etmekte ve ceza tatbik etmektedir.

Kotalar ve Lisans Kontrolü 

İthal Maddeler ve Parçalar ile İlgili Kota ve Lisans Kontrolü

Prensip olarak, ÇHC işleme ticareti ve bağlı maddeler ve parçalar ithalatı üzerinde kota ve lisans kontrolü uygulamamaktadır. Ancak, şeker, pamuk, bitkisel yağ, yün ve tabi kauçuk ile ilgili işleme ticareti, ülke genelindeki genel talep ve arz dengesinin muhafazası amacıyla kota ve lisans kontrolüne tabidir. Yetkili merciilerce kontrol ve onaylama prosedürünün  tamamlanması için işleme ticaret sözleşmelerinin ilgili makamlara sunulmasının yanısıra, “Yabancı Sermayeli Firmalar İşleme Ticareti İthalat Kotası Sertifikası” için başvuruda bulunulması gerekmektedir. İthalat kotaları alındığı yıl ile sınırlı olarak bir yıl geçerlidir. Kota sertifikaları ise, altı ay geçerlidir. Kota sertifikaları, Ticaret Bakanlığı’nın (Ministry of Commerce, MOFCOM) bölgesel merkezlerinden (MOFCOM’s Special Commissioner’s Offices) ve MOFCOM’un Kota İzinleri ile İlgili İşler Dairesi (MOFCOM’s Department of Affairs Related to Quota Permits) tarafından verilmektedir.

İthal Maddelerin ve Parçaların İç Pazardaki Satışları 

Eğer ithalat kısıtlamasına veya lisansına tabi olan ithal edilmiş maddeler ve parçaların iç piyasada satışına izin verilir ise, ilgili firma gerekli ithalat onay belgelerini veya ithalat lisansını ve ilgili merciiler onayını almak için başvuruda bulunmalıdır.

Bitmiş Ürünlerin İhracatı

İthal edilen ham maddeler, ara malları ve parçaların işlenmesi ile üretilen bitmiş mallar ihracat kotasına konu teşkil ettiği takdirde, ticaret şirketi, ilgili sözleşmeyi imzalamadan önce Dış Ekonomi ve Ticaret Dairesinden onay almak zorundadır. İhracat kotası alındıkdan sonra gümrük beyannamesi ile eşzamanlı ibraz edilmesi gereken ihracat lisansının alınması için İhracat Kota Sertifikası ve İşleme Ticaret Onay Sertifikası sunumu ile Dış Ekonomi ve Ticaret Dairesine başvuruda bulunulmalıdır.  Yerel kaynaklardan temin edilen ham maddeler ve ara malların işlenmesinden veya parçaların montajı ile üretilen malların ihracatı, ihracat lisansı zorunluğundan muaf tutulmuş olmakla birlikte Gümrük İdaresinin denetimine  tabidir.