Merhabalar,
Bugüne kadar birçok kişi Çin hakkında birçok yazılar yazdı, fikrini söyledi. Özellikle son yıllarda dünyada Çin, büyük ve yeni bir pazar oluşuyla dikkat çekmekte. Ülkemizde oluşmuş bence yanlış bir Çin imajı var.Ben de Çin kültürüne emek veren ve birebir yerinde gören biri olarak sizlere kendi penceremi açıyorum. Bir de oradan bakın isterseniz bu aleme.
Çin deyince hemen hemen herkesin aklına çekik gözlü insanların olduğu uzak bir Asya ülkesi ve ucuz Çin malları geliyor. Tabi bir de orak-çekiç çalışan işçiler değil mi?
Asıl adı Çin Halk Cumhuriyeti. Cumhuriyet rejimine çok sancılı geçmiş bir ülke. Sistemi Komünizm.(Buna ayrıca değineceğim) Çin ciddi anlamda büyük bir ülke, 9 kusür milyon km2 alanı olması ve 1,3 milyar nüfusunun olması değil büyüklüğünün sebebi. Ülkemizden oniki kat daha büyük, yirmi kat daha kalabalık bir pazar olması da. İçinde milyonlarca farklı kültürü barındırması ve bu kargaşaya rağmen kendi içinde uyumu yakalayıp dünya ekonomisine yaptığı etki hiç şüphesiz.
56 eyaleti var. Her eyaletin kendi kültürleri ve dilleri var. Ama resmi dili Putong Hua denilen Mandarin Çince. Yani her Çinli’nin (aynı zamanda benim de) okulda eziyet gibi öğrendiği dünyanın en zor dili. Alfabeleri yok. Tarihsel kayıtlardan edinilen bilgilere göre 5000 i aşkın “Karakter” ya da “İm” dediğimiz sizin de bir yerlerde gördüğünüz resim yazısı. Yazının zorluğu bir yana her im konuşurken 4 tona sahip. Yani sizin anlayacağınız 4 farklı sesle ifade edebilirsiniz aynı karakteri fakat hepsi de ayrı anlama gelir. Bazen bu durum kendi araların da bile sorun yaratır anlaşmada. O yüzden TV kanalları bile hep alt yazılıdır yanlış anlaşılmasın diye. Bir Çinli’nin gazete okuyabilmesi için en az 2000-3000 karakter bilmesi gerekir. Dil konusu ayrı bir derya yine ilerde değineceğim.
Biraz eyaletleri hakkında bilgi vereyim size. Zira bir ülkeyi anlamadan, tanımadan kültürel veya ticari bir ilişki kurmak yanlış sonuçlar doğurur.Çin’in en gelişmiş bölgesi doğusu ve güneyi. Biraz da ortaları. Batısı ve pek sevmedikleri Uygurlar’ın yaşadığı kuzey batı bölgesi en perişan bölgeleri. Doğudaki en popüler yer Shanghai (Yukarıdaki deniz anlamına geliyor) ve etrafı. Doğudaki en gelişmemiş yer ise Anhui eyaleti. En gelişmemiş dediysem de bizim en iyi şehrimizden daha gelişmiş. Kıyaslamam buraya göre. Bir Shanghai gibi gelişmiş olamamasının nedeni de çok fazla yağış alması. Yağışın işleri engellemesi. Yoksa tembellikten değil. Kendini işe veremeyen bölge halkı estetiğe önem vermiş. Anhui’deki evlerin mimarileri muhteşem.
Doğudan güneye indikçe Hangzhou ve Suzhou eyaletleri geliyor. Buralar da çok popüler. Hem doğal güzellik, hem modernlik hem de Çin’de artık çokça görülen yabancı firmaların çokluğu bakımından.Hatta bir atasözleri var “Yukarda eğer cennet varsa aşağıda da Hangzhou ve Suzhou var” diyorlar. Daha sonra ipek ve inci konusunda detaylı değineceğim.
Güneyinde sadece 22 eyalet var. Çok kozmopolit bir yapıda güney. İklimi çok sıcak dolayısıyla yemek türlerinin en çeşitli olduğu bölge. Canlı cansız herşey yenebiliyor. Güneydeki en önemli eyaletler ise Macau, Guangzhou, Shenzhen ve sonradan Çin’e geçen HongKong. HongKong uzun yıllar İngiliz hakimiyetinde kalan bir bölge olduğu için trafik hala soldan işliyor. Shanghai gibi ülkenin en önemli ticari faaliyetlerin döndüğü yerlerden, Asya’nın kaplanlarından biri. Macao kumarhaneler cenneti. LasVegas tarzında. Komünist bir sistemde bu kadar çeşitli bir dünya bir arada. İlginç değil mi? Guangzhou’da yaşayan Türklerin sayısının 300 bin civarında olduğu söyleniyor. Çok sayıda firmamız orada yerleşik olarak çalışıyor. Geleceğin Almanya’sı diyoruz biz. Zaten yılda iki defa yapılan dünyanın en büyük Kanton Fuarı burada gerçekleşiyor. Bu bölgeler haliyle Çin’in en zengin ve ciddi miktarda paranın döndüğü yerler. Çin hükümeti’nin kasasının dolduğu en işlek bölge diyebiliriz. Shenzhen ise serbest bölgesiyle ünlü haliyle dünyaca ünlü markalar çok ucuz.
En güneydeki Taiwan ise, kendileri kabul etmese de Çin’in eyaletlerinden ve Asya’nın ekonomi kaplanlarından bu küçücük ada. Bir ilginç durumu da Çin’de tek kendi markaları olan ve üreten bir bölge. Özellikle teknoloji alanında. Küçük ABD diyorlar. İklimsel anlamda çok sorun yaşayan bir ada. Adayı yok edecek büyüklükte gelen bir tayfunun ertesi gününde hiç bir şey olmamış gibi yeniden inşa edip hayata devam edebiliyorlar. Bizdeki sağnak yağışlarda şehirlerin kitlenmesini düşünürsek önemli bir başarı.
Ülkenin kuzeyinde ise bizim de köklerimizin dayandığı Moğolistan ve Uygurlar var.Uygurlara Uygur demek istemiyor Çinliler ayrı bir ülkeymiş gibi geliyor onlara o zaman. Buranın adı Xincan eyaleti diye geçiyor. Bu iki eyalet geri kalmış bölgelerden. Her ne kadar çöllerle kaplı olup, hükümetinde coğrafi koşullardan bu bölgeye yardım edemediğini söyleseler de asıl sebep bence bu değil. Bu ayrı bir tarih sorunu. Bu arada Çin’in en güzel insanları Uygurlar (Türklük var genlerde ne de olsa)
Batıdaki en ünlü eyaleti meşhur Tibet. Ülkede Uygurlar müslümanlığıyla Tibetliler de budistlikleriyle ön planda. Doğal olarak ekonomi gelişmiş olmayınca bölge insanı da kendini manevi değerlere atamış.Özellikle Tibet inanç turizminin gözdesi. Çin’in ortasındaki eyaletleri olan Lanzhu ve Xian’ı hükümet batıdaki fakir eyaletlere yardım etmesi için kullanıyor. Ama ne kadar yardım ulaşıyor ya da yapılıyor orası meçhul. Binlerce yıl yoksullukla mücadele eden Tibet halkı ise manevi alanda ciddi gelişmeler yapmış.
Son olarak kuzey doğu bölgesi var. Bu bölgenin en önemli şehri Başkent Pekin (Beijing). Diplomatik bir şehir. Deniz kıyısında ise Çin’in enerji çalışmalarını yaptığı ticari önemli şehirlerinden Tianjin. Enerji çalışmaları diyorum çünkü Çin rüzgar enerjisinden elektrik elde etmek için ciddi yatırımlar yapmış. Bir de kuzey doğuda olmasına rağmen iklimi yumuşak olan Dalian. Dalian’da deniz turizmi önemli ve popüler. Plajları Antalya tarzında.
Genel olarak eyaletler böyle. Tabi bunların kendilerine has kültürleri, yaşam tarzları, özellikleri var çokça. Bunların ve ülkenin yönetim şeklini daha sonra paylaşacağım sizlerle. O ayrı bir sistem çünkü.
Çin’de eyaletlerden başka bir de soy çok önemli. Ülkenin % 70’i Han soyundan geliyor.(Çin’in tarihteki hükümdarlık soyu). Geri kalan çoğunluk Hui ve diğerleri. Bu nedenle isimlerinde önce Soy adları başta, sonra aile soyadı ve sonra isimleri geliyor sırayla. Bunun anlamı aynı Soy adına sahip milyonlarca insan var demektir.
O kadar farklı ve geniş dünyaların bir ülkede toplandığı yer ki, her şeyi anlatmak haliyle zaman alacak. Şimdilik ülkenin yapısıyla ilgili genel bir bilgi vermek istedim sizlere.
Sağlıcakla,
Simla Uğraş
Sinolog, Halkla İlişkiler ve Tanıtım uzmanı
Profesyonel Turist Rehberi
01.06.07 /Beijing